Топ-5 дезинформации за преспанскиот договор

Фото: Википедија/колаж Вистиномер

 

Договорот со кој Македонија и Грција ставаат крај на дводеценискиот спор за името го поздравија многу светски лидери, а во Македонија јавноста се подели. Некои го поддржуваат, некои остро се спротивставуваат. Тоа беше и причина за ширење разни дезинформации за договорот, за кои министерот за надворешни работи, Никола Димитров, сметаше дека е неоходно да ги демантира на посебна прес-конференција

Пишува: Ана Анастасовска

 

На 17.6.2018 година, во село Нивици (Псарадес) на грчкиот брег од Преспанското Езеро, шефовите на дипломатиите на Македонија и на Грција, Никола Димитров и Никос Коѕијас, ја потпишааКонечната спогодба за решавање на разликите опишани во Резолуциите 817  (1993) и 845 (1993) на Советот за безбедност на Обединетите нации за престанување на важноста на Привремената спогодба од 1995 година и за воспоставување стратешко партнерство меѓу страните“.

Документот предвидува ново име за Република Македонија, односно „Република Северна Македонија“, кое ќе се употребува erga omnes, односно во секоја пригода и вo земјава и надвор од неа. Oфицијалниот јазик на земјата е македонски, додека државјанството ќе биде „македонско/граѓанин на Република Северна Македонија“. Договорот го потпиша и посредникот на ОН, Метју Нимиц. Со овој договор, познат и како преспански договор, му се става крај на спорот за името меѓу Македонија и Грција.

 

Двете страни постигнаа согласност Договорот прво да биде ратификуван во Собранието на РМ, да се направат и усвојат уставни измени во Македонија согласно Договорот, а потоа него да го ратификува и грчкиот парламент.

Договорот го поздравија многу светски лидери, а во Македонија јавноста се подели. Некои го поддржуваат, некои остро се спротивставуваат. Тоа беше и причина за ширење разни дезинформации за Договорот, кои министерот за надворешни работи, Никола Димитров, сметаше за неопходно да ги демантира на посебна прес-конференција.

Овде издвојуваме ТОП-5 дезинформации поврзани со преспанскиот договор.

 

1. РЕПУБЛИКА СЕВЕРНО ОД МАКЕДОНИЈА

„Republic of North Macedonia“ не значи Република Северна Македонија. Со ваков став излезе професорката Биљана Ванковска, откако премиерот Зоран Заев на 12.6.2018 година, на прес-конференција во Владата потврди дека Македонија и Грција постигнале согласност за името на нашата држава.

Англиската верзија на предложеното име (Republic of North Macedonia) не значи Република Северна Македонија, туку Република на северот од Македонија. Да беше Северна Македонија ќе гласеше Republic of Northern Macedonia, изјави Ванковска за Фактор.

„Вистиномер“ го провери ова тврдење на професорката Ванковска и дојде до заклучок дека тоа не е точно.

Во англискиот јазик постојат две форми за зборот северен/на/но: north и northern. Зборот north истовремено е и именка (север) и придавка (северен). Ако стои пред друга именка, тој има функција на придавка. Northern е само придавка. Но, форма што најчесто се употребува за географска целина, како што се континенти, држави итн., би била north, објави „Вистиномер“.

 

2. ГО ГУБИМЕ ИДЕНТИТЕТОТ И СЕ БРИШЕ СÈ ШТО Е МАКЕДОНСКО

Главниот аргумент на опозицијата и на критичарите на договорот од Преспа се дека со него, македонската влада „ги продала“ нашиот идентитет и нашиот јазик.

Опозициската ВМРО-ДПМНЕ, веднаш по потпишувањето на Договорот, излезе со реакција дека ѝ е направена неповратна штета на државата.

Зоран Заев е најголемото оружје што досега го имала грчката страна во преговорите за името. Зоран Заев со овој договор прави три големи работи што создаваат неповратна штета. Со договорот се брише името Македонија, се менува уставот и се загрозува идентитетот Македонец и македонско.

Поранешниот претседател на Собранието, Трајко Вељаноски, на комисиска расправа за уставните амандмани, одржана на 7.11.2018 година, посочи дека со договорот ќе сме станеле „северномакедонци“.

Ќе си седиме дома и во фамилија ќе си збориме Македонци, но вие кога ќе излезете надвор ќе бидете „северномакедонец“, господине Заев, му рече пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ, Трајко Вељановски, на премиерот, Зоран Заев.

Ваквото тврдење на опозицијата и на противниците на договорот е погрешно, заклучува „Вистиномер“. Имено, во договорот со кој новото име на државата е „Република Северна Македонија“, за севкупна употреба со превод на сите јазици, нема ниту една одредба со која се загрозуваат македонскиот идентитет и македонската посебност, ниту, пак, се бришат термините „Македонија“ и „македонски“.

Напротив, со членот 7 (став 3) од договорот се гарантира македонскиот идентитет и правото да се определуваме како Македонци.

Во однос на Втората страна, овие термини („Македонија“ и „македонски“ , н.з.) ја означуваат нејзината територија, јазик, народ и нивните одлики, со нивната сопствена историја, култура, и наследство, кои се особено различни од тие кои се наведени во член 7, став (2). 

 

 

3. ГРЦИЈА ГО НАПИША НОН-ПЕЈПЕРОТ СО УСТАВНИТЕ АМАНДМАНИ ШТО ТРЕБА ДА ГИ СПРОВЕДЕ ВЛАДАТА

На 19.9.2018 година, потпретседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Александар Николоски, во „Отвореното студио“ на 1ТВ, изјави дека уставните измени се веќе напишани од страна на Грција и дадени на Владата на Република Македонија.

Според наши информации, ја повикувам Владата да нè демантира. Уставните измени во делот на промената на името од Република Македонија во Република Северна Македонија, промената на Преамбулата, членот 3 и членот 49 се веќе напишани и тоа е завршена работа. Им биле дадени од страна на преставниците на македонската Влада од страна на Грција во вид на нон-пејпер. Односно, дури и амандманите на Уставот не ги пишува македонското Собрание како што е редот во постапка што треба да почне по референдумот, туку веќе ги има напишано грчката Влада и ги има доставено. И практично, кога ќе почне тој процес, ако почне, ќе биде само една глума и еден театар дека се прават амандмани, кои веќе се напишани, чија содржина не ја знаеме и не се објавува во јавноста, истакна Николоски.

Ваквите тврдења на опозициската ВМРО-ДПМНЕ, исто така, беа предмет на проверка на „Вистиномер“, кои ги оцени како невистинити.

Во точката 11 од договорот се предвидува брзото усвојување на амандманите за промена на Уставот да се реализира веднаш по ратификацијата на спогодбата во Собранието или по референдумот доколку „втората страна“ одлучи да спроведе референдум. Бидејќи во конкретниов случај е распишан референдум, Владата има правно покритие за објаснувањето зошто содржината на амандманите ќе ја соопшти по референдумот, пишува „Вистиномер“.

 

4. СЕ МЕНУВААТ МЕЃУНАРОДНИТЕ КОДОВИ И КРАТЕНКИ

Опозициската ВМРО-ДПМНЕ на 7.8.2018 година излезе со соопштение во кое посочи дека со договорот од Преспа се менуваат и меѓународните кодови и кратенки.

Во договорот јасно стои дека македонскиот јазик ќе биде единствениот јазик што во Обединетите нации ќе биде запишан со фуснота, за разлика од тоа како е запишан во моментов. Македонското државјанство ќе биде заменето со граѓани на Република Северна Македонија. Се менуваат и меѓународните кодови и кратенки. Другите државни симболи за кои тој говори дека ќе останат непроменети, се тие што СДСМ во минатото веќе ги промени, велат од опозициската партија.

Со ист став, претходно, на 29.6.2018 година, излезе и Орце Ѓорѓиевски, член на ИК на ВМРО-ДПМНЕ.

Заев лаже дека нема да има промена на кодовите. Согласно овој договор за промена на името, кој го потпишаа Заев и Димитров, кодовите се менуваат и наместо МК и МКД ќе биде НМ и НМК, рече Ѓорѓиевски.

Она што заборавија да го истакнат од ВМРО-ДПМНЕ беше дека кодовите и кратенките се менуваат само за регистарските таблички и тоа јасно е наведено во Договорот.

Кодот за земјата на регистарските таблички на возилата на Втората страна ќе биде НМ или НМК. За сите други намени, кодот на земјата останува да биде МК и МКД, како што е официјално определено од Меѓународната организација за стандардизација (ИСО). 

 

5. СЕ ФОРМИРА КОМИСИЈА ШТО ЌЕ НИ ЈА РЕВИДИРА ИСТОРИЈАТА

Лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, во неколку наврати, во свои обраќања во пресрет на референдумот, нагласуваше дека „Заев и неговата владина свита ќе формирале комисија што ќе ни ја ревидира историјата“.

Го имаме Зоран Заев и неговата владина свита. Човек и луѓе што немаат никаков проблем да зборуваат колку го почитувале минатото, додека мртви ладни на дело формираат комисија што ќе ни ја ревидира историјата, како обврска која тие си ја презле во името на сите нас, иако никој не им го дал тоа право.

„Вистиномер“ го појасни овој спин на Мицкоски, посочувајќи дека Договорот предвидува основање комисија што треба да преразгледа и ако утврди за основано, да ревидира некои вистини,  и тоа не само од историјата. 

Таа комисија е заедничка интердисциплинарна и е составена од претставници и од Македонија и од Грција, а нејзините обврски, како и времето кога ќе биде формирана, се одредени во членот 8 од договорот, како и во членот 20, бо кој се регулираат преодните и завршните одредби.