Стара вест рециклирана два пати во две години

By

-

16/11/2018

[Рецензија: Додека апсењето на Груевски беше во центарот на вниманието, ослободителни пресуди за Бучковски, Стамболиски и за Петковски]

Веста дека Врховниот суд му ја укинал пресудата на поранешниот премиер Владо Бучковски и го вратил предметот за набавката на тенковски делови на повторно судење во Кривичниот суд е вест стара две години и втор пат е рециклирана од медиумите и претставена во јавноста како нова.

Оваа вест, објавена од еден медиум, беше преземена од десетина други и објавувана масовно по социјалните мрежи. И тоа е во ред доколку веста е нова, а не стара повеќе од две години.

Линк до текстот: Додека апсењето на Груевски беше во центарот на вниманието, ослободителни пресуди за Бучковски, Стамболиски и Петковски

Датум на објавување: 14.11.2018

Датум на рецензирање: 15.11.2018

Рецензент: Симона Атанасова

Веста, всушност, датира од 27 септември 2016 година, кога порталот „СДК“ ја дознал оваа информација и за тоа добил потврда од Врховниот суд.

Според оценката на Врховниот суд на РМ, од изведените докази не произлегува со сигурност дека со постапувањето на обвинетите е остварена субјективната компонента на предметното кривично дело, изјавија од Врховниот суд за „СДК“.

Веродостојноста на информацијата се потврдува и преку пребарувањето на веб-страницата на Врховниот суд, каде што стои оваа одлука.

Се губи трагата кој прв ја извадил веста од архивите и ја објавил како нова. Во текстот, кој е предмет на оваа анализа, се цитира медиумот „1ТВ“. Линкот што води до веста од овој медиум вели дека страницата не е пронајдена, што значи дека е избришана. Но, притоа медиумот не ѝ се извинил на јавноста за дезинформацијата преку нов текст со објаснување за ситуацијата.

Проблематично е што подолу во текстот се спомнува како извор и порталот „Сведок.мк“, но и таму не може да се најде оваа вест.

Дел медиуми не ни разбрале дека рециклирале стара вест, па веста сè уште може да се најде на нивните веб-страници со датум од 14 ноември 2018.

Ниту еден од медиумите, всушност, нема потврда на оваа вест. Ниту од Врховниот суд ниту од засегнатите страни – Бучковски, Стамболиски и Петковски. Доколку можеби пробале да ја докажат веродостојноста на веста, ќе сфателе дека таа е стара, а нејзината актуелност била и завршила во 2016 година.

Ова не е прв пат да се рециклира оваа иста вест. Тоа се случи и минатата година во октомври, кога десетина медиуми ја објавија 12 и 13 октомври. И тогаш за тврдењата немало докази, изјави, ниту каква било потврда.

Реобјавувањето, односно рециклирањето на оваа вест се случува во период кога друг правосилно осуден премиер, Никола Груевски, избега во Унгарија. Текстот што ја користи оваа стара вест, само во насловот, а не подолу во написот, прави паралела помеѓу Груевски и Бучковски, очигледно само како мамка за собирање кликови на страницата.

Градски и меѓуградски превоз не е исто

By

Силвана Жежова

-

16/11/2018

[Рецензија: Поскапува градскиот превоз]

Текстот што го рецензираме шири невистина за поскапувањето на градскиот превоз, што е тема од голем јавен интерес. Насловот се однесува на поскапување на градскиот превоз, а во текстот се третира темата за поскапување на меѓуградскиот превоз.

Линк до опригиналниот напис: Поскапува градскиот превоз

Датум и време на објавување: 11.11.2018

Датум на рецензиарање: 15.11.2018

Рецензент: Силвана Жежова

ЗБУНУВАЧКИ ТЕКСТ

Се зголемува цената на автобуските билети во градскиот превоз. Компаниите се правдаат дека поскапувањето се должи на растот на цената на нафтените деривати. Реакцијата на дел од граѓаните е дека со зголемувањето на цените на билетите, повеќе ќе им се исплати да патуваат со автомобили отколку со автобус.

Првиот дел од прилогот на телевизијата „Алсат-М“ е направен на Меѓуградската автобуска станица, има изјави од граѓани кои објаснуваат колку е поскапен превозот, но тие се однесуваат за меѓуградски превоз. Освен од граѓани, нема изјава од компанија што врши меѓуградски превоз за да ги каже причините за зголемувањето на цената на билетите, во случајот од Скопје за Гостивар и Тетово.

Информацијата беше преземена и од други медиуми и оттука се создаде слика во јавноста дека јавниот превоз ќе поскапи. Во врска со ова од претпријатието што врши градски превоз во Скопје – Јавното сообраќајно претпријатие (ЈСП) , испратија демант.

Пласираните информации во одредени медиуми дека поскапуваат билетите ги оценуваме како неосновани и паушални. Ниту сме побарале ниту планираме да побараме корекција, односно зголемување на цената за користење на јавниот превоз, изјави за МИА директорот на ЈСП „Скопје“, Кристијан Чушков

НЕДОСЛЕДНОСТ

Исто така, изјавата од страна на Еколошката организација, цитирана во текстот, се однесува на тоа што би значело зголемувањето на цената на јавниот превоз во градовите и не може да се доведе во контекст со зголемувањето на цената на меѓуградскиот превоз, што е тема на првиот дел од прилогот.

Во текот на зимата кога загадувањето се зголемува Владата треба да се погрижи трошоците за јавен превоз да не се зголемуваат, бидејќи со тоа не ги охрабрува граѓаните да користат јавен превоз.

Во текстот постои недоследност. Најпрво се зборува за поскапување на меѓуградскиот превоз, а потоа темата се свртува на јавниот градскиот превоз, кој е доведен во корелација со проблемот со загадувањето. Изјавите на Еколошката организација и ставот од Владата што се однесува на мерките што се преземаат во борбата со загадувањето воопшто не можат да се доведат во врска со првиот дел од прилогот, а кој се однесува на поскапувањето на меѓуградскиот превоз.

Пратеничкиот имунитет никого не заштитува од издржување казна затвор

By

Admin

-

16/11/2018

[Рецензија: Груевски се спаси од затвор благодарение на пратениците]

Во време на информациски суфицит неретко се случува вестите што се објавуваат надвор од границите на Македонија, поточно во Албанија и Косово, за политичките случувања и евроинтеграцискиот процес вo Македонија да претставуваат спинови, полувистини или невистини. Овие вести се непрофесионално обработени, се копираат од домашни медиуми креирани со различни цели или имаат различни политички цели што не ја претставуваат реалната ситуација во земјата.

Веста што е предмет на анализа во овој случај е објавена на албанскиот онлајн-портал „Албеу“ на 9.11.2018 година, значи пред последните настани што се однесуваат на бегството на експремиерот Никола Груевски надвор од Македонија.

Линк на текстот: Груевски се спаси од затвор благодарение на пратениците

Датум на објавување: 9.11.2018

Датум на анализа: 12.11.2018

Пишува: Дрилон Салиу

Во текстот пласиран на овој медиум, елаборирајќи ја одлуката за неодземање на имунитетот на пратеникот Никола Груевски, се вели дека тој ќе се спаси од затвор затоа што ова му го гарантира Уставот, каде што, според медиумот, е предвидено дека пратениците се заштитени со имунитет за дела за кои казната е помала од пет години. Во овој параграф, поконкретно, се вели:

Како што е сега ситуацијата, експремиерот на Македонија, Никола Груевски, има големи шанси да не ја издржи казната затвор, затоа што казната за неговото дело е само две години затвор за нелегално набавување на луксузниот „мерцедес” во случајот „Тенк”. За казни што се помали од пет години, според Уставот на Македонија, пратениците не завршуваат во затвор затоа што имаат имунитет. А денеска, се потврди дека имунитетот на Груевски останува.

Точно е дека на Груевски не му е одземен имунитетот, но е невистина дека имунитетот го брани Груевски од издржување на казната затвор од две години. Имено, во Уставот на Република Македонија стои дека на пратениците не може да им се изрече мерка притвор, освен ако се фатени на дело во извршување кривично дело чија казна е повеќе од пет години, а не издржување на веќе изречена затворска казна. Поконкретно, во член 64 на Уставот на Република Македонија се вели:

Пратеникот не може да биде притворен без одобрување на Собранието, освен ако е затечен во вршење кривично дело за кое е пропишана казна затвор во траење од најмалку пет години.

Затоа, тврдењето во веста што е предмет на оваа анализа, иако се повикува на Уставот на РМ, се базира врз погрешно толкување на фактите и не ја одразува вистината за случајот со Груевски. Дека тоа не е така потврдуваат и бројни правни експерти, а меѓу нив и професорката Беса Арифи, која во врска со овој случај за „Порталб“ изјави:

Имунитетот го брани пратеникот само од мерката притвор, а не и од одлежување на казната откако е прогласен виновен од судот. Значи, нема потреба да се одзема имунитетот на пратеникот за истиот да ја одлежи казната, затоа што имунитетот не го брани од кривична одговорност, туку само од мерката притвор, како мерка што се одзема пред да се донесе пресудата.

Веста ќе беше порелевантна ако насловот не беше толку дециден „Груевски се спаси од затвор благодарение на пратениците” и доколку во него беа консултирани експерти и не беше цитиран Уставот. Со оглед на тоа што такво нешто нема во оваа пласирана информација, може да се каже дека иако во веста е употребена фразата „има големи шанси Груевски да се спаси од затвор”, а не е децидно тврдење, сепак, таа е манипулативна, без апострофирани точни извори и аргументи.

Наместо со факти текстот натежнува со коментари

By

Ана Анастасовска

-

16/11/2018

[Рецензија: РЕЖИМОТ НА ДЕЛО: Заев ќе ја менува Комисијата за заштита од дискриминација, бидејќи ја критикувале судијката Кацарска!]

Текстот што го рецензираме повеќе наликува на коментар отколку на новинарски текст, но не е потпишан со име и презиме за да може да се третира како авторски коментар. Во написот, освен сопствени видувања на проблемот, нема ниту еден факт.

Линк до оригиналниот напис: РЕЖИМОТ НА ДЕЛО: Заев ќе ја менува Комисијата за заштита од дискриминација, бидејќи ја критикувале судијката Кацарска!

Датум и време на објавување: 7.11.2018

Датум на рецензирање: 12.11.2018

Рецензент: Ана Анастасовска

МНОГУ ПРАШАЛНИЦИ

Најавата за смена на независната Комисија за заштита од дискриминација од страна на СДСМ е порака на СДСМ до судиите, обвинителите, администрацијата, цариниците, даночниците, инспекторите, синдикатите, коморите, регулаторните тела, па и приватниот сектор, како и други институции, што може да ги снајде ако размислуваат со своја глава, ако одлучуваат по закон и ако работат професионално. Ова е докршување на кичмата на судството и на другите независни институции и регулаторни тела.

Самиот лид, односно влезот на текстот, наместо да го запознае читателот со проблемот кој подолу во написот би се обработувал, почнува со коментари. Се наведува дека СДСМ најавил смена на „независната Комисија за заштита од дикриминација“ и оти тоа, наводно, е порака до „судиите, обвинителите, администрацијата, цариниците, даночниците, инспекторите, синдикатите, коморите, регулаторните тела, па и приватниот сектор, како и други институции, што може да ги снајде ако размислуваат со своја глава, ако одлучуваат по закон и ако работат професионално“.

Во ред. Ајде да видиме каде е најавата на СДСМ за смена на Комисијата, зошто и како таа претставува закана до сите погоре набројани субјекти? Исто така, во текстот никаде не е објаснето она што е наведено во насловот, дека СДСМ сака да ја смени Комисијата, бидејќи ја критикувала судијката Кацарска. За што ја критикувала и каква врска има Кацарска со СДСМ?

Да беше сега амбасадор на ЕУ Ерван Фуере и да го направеше ова ВМРО-ДПМНЕ, веќе ќе имаше реакција од Брисел. Но бидејќи улогите се променети, СДСМ сега може отворено да им се заканува на независните институции и да ја реализира таа закана и притоа да нема никаква реакција, а уште помалку последици.

Каква врска, пак, има Ерван Фуере со целата ситуација, исто така, останува нејасно во текстот. Фуере одамна не е амбасадор на ЕУ во Македонија. Унијата има свој претставник во нашата држава, а тоа е Самуел Жбогар. Кога веќе се спомнува дека нема реакција од ЕУ за ваквата најава на СДСМ, зошто во написот не е побарана официјална реакција од ЕУ канцеларијата во Скопје?

НИКАДЕ ФАКТИ

На СДСМ му е дозволено да прави што сака: да менува независни регулаторни тела и државни комисии без критериуми, да бидат најкорумпирана власт досега во Македонија, да апсат и по потреба ослободуваат опозициски пратеници, да го затвораат поранешниот водач на ВМРО-ДПМНЕ без никаква вина и заради лични хирови, да унапредуваат и разрешуваат судии и обвинители незаконски и по партиска заслуга, масовно да ја полнат администрацијата со партиски активисти кои денгубат по цел ден низ владините кабинети на државна сметка и уште што ли не.

Во овој пасус има само сопствени видувања и коментари, но не и факти. Каде се доказите дека СДСМ е најкорумпирана власт досега? Каква врска има СДСМ со апсењето и ослободувањето на опозициски пратеници и со затворањето на поранешниот водач на ВМРО-ДПМНЕ? Судската власт во Македонија по дефиниција е независна власт од извршната, меѓутоа, доколку авторот на текстот има сознанија за некакви политички притисоци врз судството, треба да приложи докази за тоа. Новинарот не може да погодува и претпоставува, тој мора да информира.

Одговор на погоре посочените прашања во овој напис нема. Целиот текст е коментаторски, иако нема форма на коментар. Написот е непрофесионален и е политички мотивиран.

Груевски од Тирана за Будимпешта побегна со „Малев“? Авиокомпанија која не лета од 2012 година?

By

Vladimir Petreski

-

15/11/2018

[Рецензија: Ексклузивно: Груевски побегна преку Албанија]

Белградска „Политика“ денеска објави текст според кој, поранешниот македонски премиер Никола Груевски и осуденик на двегодишна казна затвор побегнал во Унгарија откако ја преминал македонско-албанската граница со лажен пасош и потоа со првиот утрински лет од Тирана полетал за Будимпешта со унгарската компанија „Малев“. Написот е сосема неточен. Унгарскиот национален авиопревозник „Малев“ не лета уште од 3 февруари 2012 година, а повеќе не ни постои како фирма. Исто така, не е можно Груевски да ја поминал македонско-албанската граница „со лажен пасош“ зашто македонската полиција извести дека тој не излегол од земјата на ниеден од легалните гранични премини.

Линк до текстот: Ексклузивно: Груевски побегна преку Албанија

Датум на објавување: 15.11.2018

Датум на рецензирање: 15.11.2018

Рецензент: Владимир Петрески

Текстот на „Политика“ е нашироко пренесен од над 30 портали во земјава, од редица портали во Србија, како и од „Танјуг“. Иако изобилува со пикантерии, според кои Груевски цело време носел темни очила и капа, кои не ги извадил во текот на целиот лет, дека кога стигнал во Тирана бил прифатен од вработените во тамошната унгарска амбасада и слично, најважниот факт што покажува дека написот е невистинит е информацијата дека тој заминал за Будимпешта со првиот лет од Тирана со унгарската компанија „Малев“. Проблем е само што оваа компанија не постои, и тоа уште од 2012 година.

„МАЛЕВ“ ОДАМНА БАНКРОТИРА

Случајот со банкротот на „Малев“ е многу добро познат и за него наголемо пишуваа меѓународните медиуми. Имено, компанијата со години работеше со загуби, поради што бараше и доби помош од унгарските власти. Проблемот беше само што таквата државна помош е противзаконска според правилата на Европската Унија, која побара од компанијата да ги врати сите пари добиени од државата во периодот 2007-2010 година во износ од над 170 милиони евра, што беше еднакво на вкупните приходи за 2010 година. На крајот, „Малев“ имаше долгови кон кредиторите во вкупен износ од 270,5 милиони долари и мораше да замине во банкрот. Сето тоапокажува дека лет од Тирана до Будимпешта со „Малев“, едноставно, е невозможен.

Друг крајно сомнителен момент во написот е дека Груевски ја поминал границата со лажен пасош. И ваквото тврдење е крајно проблематично. Во написот не е наведено дали лажниот пасош бил на негово или на друго име. Но, ако бил на негово име, тоа ќе предизвикало тревога во компјутерите на МВР на граница, зашто неговиот пасош е одземен уште од јули лани, а и ако пасошот не бил на негово име, тогаш неговата фотографија и неговото лице би го издале неговиот идентитет. Груевски, како долгогодишен премиер, е широко познат во земјата и тешко дека би можел незабележено да излезе од неа. Настрана фактот што македонската полиција извести дека тој не излегил преку ниеден од легалните гранични премини, што значи дека е направена проверка и оти лице со неговото име или со неговиот лик не е пронајдено во полициската база за влез и излез од државата.

ИЗВОРИ НИ ЗА ЛЕК

И, на крај, целиот напис има тон на произволни и лесни тврдења, кои не се поткрепени со никакви извори. За ниедна информација во написот и за ниедно тврдење нема наведено од каде потекнуваат и кој ги дал. Нема ни повикување на анонимни извори – било официјални или неофицијални, што, исто така, дополнително го зголемува сомневањето дека она што е објавено е, всушност, невистина.

На крајот од текстот се поставуваат редица прашања до надлежните во Скопје и Тирана, па дури и во приказната се вмешува и Вашингтон, кој се обвинува дека ги замешал прстите во бегството на Груевски. Но, многу подобро и попрофесионално ќе било весникот да се запрашал самиот себе како ќе поминат тврдењата изнесени во самиот текст кога за нив не само што нема никаков извор, туку нема ни назнака од каде потекнуваат.